Mùa hè thời tiết nóng ẩm là môi trường thuận lợi cho các loại vi khuẩn, virus phát triển mạnh và là nguyên nhân chủ yếu gây ngộ độc thức ăn (vi sinh vật, hoá chất, thực phẩm chứa chất độc tố tự nhiên) chưa được kiểm soát. Đặc biệt chúng ta cần quan tâm là: Việc bảo quản và sử dụng thực phẩm không đúng quy cách tạo điều kiện cho vi khuẩn, vi rút và nấm mốc phát triển đây là nguyên nhân dẩn đến các vụ ngộ độc thực phẩm, bệnh truyền qua thực phẩm. Các bệnh do thực phẩm gây nên không chỉ là các bệnh cấp tính mà còn là các bệnh mạn tính do nhiễm và tích lũy các chất độc hại từ môi trường bên ngoài vào thực phẩm, gây rối loạn chuyển hóa các chất trong cơ thể, trong đó có bệnh tim mạch và ung thư. 

Từ thực trạng trên thì việc đảm bảo an toàn thực phẩm trong những tháng mùa hè càng cần phải quan tâm nhiều hơn vì vào những tháng mùa hè, ngoài môi trường tự nhiên nóng ẩm thuận lợi cho các vi sinh vật gây bệnh phát sinh, phát triển, còn là mùa mà nhu cầu sử dụng các loại thực phẩm rất đa dạng từ nước giải khát, kem đá lạnh các loại đến nhiều loại hoa quả, rau, củ, quả, thịt gia súc, gia cầm, được thu hoạch, thu hái, bảo quản và đưa ra thị trường.

Vậy, để đảm bảo an toàn thực phẩm phòng chống ngộ độc thực phẩm và các bệnh truyền qua thực phẩm trong những tháng mùa hè, chúng tôi đưa ra một số lời khuyên sau:

1. Để phòng ngộ độc do thực phẩm bị ô nhiễm vi sinh vật

Chúng ta chọn mua thực phẩm còn tươi, vẫn giữ được trạng thái vốn có của nó, không có màu sắc và mùi vị thay đổi hoặc có biểu hiện ôi thiu.

Chọn thịt tươi đã qua kiểm dịch, mặt ngoài khô bóng, khối thịt rắn chắc, khi ngón tay ấn vào thịt tạo thành vết lõm nhưng không để lại dấu vết khi nhấc ngón tay ra. 

Chọn cá tươi là cá có mang màu đỏ tươi, vây óng ánh, hậu môn không lồi, thịt cá chắc, có độ đàn hồi, dính chặt vào xương sống. Chọn trứng có vỏ còn nguyên màu hồng, trong suốt khi soi qua ánh sáng (có thể có chấm hồng ở giữa), không có các vết đen hoặc vân màu xám, không có mùi thối của trứng đã bị hỏng.

2. Để riêng biệt thực phẩm sống và thực phẩm đã nấu chín.       

Khi đi mua thực phẩm nên chọn mua thịt gia súc (kể cả phủ tạng), gia cầm, thuỷ sản tươi sống … đựng riêng từng loại vào các túi riêng biệt, để cách ly với các thực phẩm khác. Khi về đến nhà, nếu chưa có điều kiện chế biến, nấu nướng ngay thì phải được bảo quản lạnh trong điều kiện phù hợp. Không dùng dao, thớt, thìa, đĩa…vừa tiếp xúc với thực phẩm tươi sống để chế biến nộm, thức ăn chín hoặc rau, quả. Không để thức ăn chín vào các dụng cụ vừa chứa đựng nguyên liệu tươi sống. Không để thức ăn sóng chín lẫn lộn.

3. Thực hiện bàn tay sạch và vệ sinh dụng cụ ăn uống

Người trực tiếp chế biến thực phẩm không để móng tay dài. Rửa tay với xà phòng và nước sạch trước khi chế biến, trước khi ăn và sau khi chế biến thực phẩm, sau khi đi vệ sinh hoặc làm việc khác làm bàn tay không sạch. Không trực tiếp chế biến thực phẩm khi đang có vết thương, nhiễm trùng ở bàn tay. Rửa sạch các bề mặt tiếp xúc của dụng cụ sau khi chế biến thực phẩm bằng nước chuyên dùng rửa dụng cụ ăn uống (đảm bảo yêu cầu vệ sinh an toàn), rửa kĩ lại bằng nước sạch và úp vào giá, tránh bụi.

4. Nấu chín thực phẩm, bảo quản thực phẩm hợp vệ sinh. 

Thịt gia súc (kể cả phủ tạng), gia cầm, thuỷ sản tươi sống … phải được nấu chín, nếu phát hiện có những phần còn sống thì phải đun sôi lại cho đến khi hết màu hồng. Không ăn tiết canh, thịt tái, cá gỏi, trứng chưa nấu chín. Thiết kế khu vực ăn uống phải cách ly với nguồn ô nhiễm, có đủ nước sạch để chế biến, nấu nướng. Ăn ngay khi thức ăn vừa được nấu chín xong, không sử dụng các loại thực phẩm đã chế biến sẵn, đóng gói không có địa chỉ nơi sản xuất rõ ràng, đã hết hạn sử dụng v.v.

5. Đề phòng ngộ độc do thực phẩm bị nhiễm hóa chất độc.

Đối với rau, củ, quả nên rửa sạch dưới vòi nước sạch trước khi sử dụng. Nếu nguồn nước sử dụng cho ăn uống có nghi ngờ bị ô nhiễm thì phải báo ngay với cơ quan y tế gần nhất để có biện pháp xử trí kịp thời. Cách ly thực phẩm với môi trường không khí, đất, nước, đã bị ô nhiễm. Không ăn cá nóc, nấm lạ hoặc các loại thực phẩm đã có lần gây dị ứng. Tích cực phát hiện các hành vi vi phạm an toàn trong sản xuất, kinh doanh, chế biến thực phẩm và báo cho cơ quan quản lý được biết.

6. Đối với thức ăn còn lại. 

Không nên để bên ngoài quá lâu nếu muốn trữ đông trong tủ lạnh (cho phép trong một vài giờ). Nên che đậy và đóng gói cẩn thận và chỉ nên dùng lại thức ăn bữa trước thêm một lần, nên đun kỹ thức ăn trước khi ăn để tiêu diệt vi khuẩn đã thâm nhập và tồn lại trong thức ăn.
Như vậy, để đảm bảo ATTP, phòng chống ngộ độc trong những tháng hè thì người tiêu dùng cần nắm được những kiến thức cơ bản về giữ gìn vệ sinh cũng như cách bảo quản thực phẩm. Bên cạnh đó, yêu cầu trách nhiệm đạo đức cũng được đặt ra với những người sản xuất, người trực tiếp kinh doanh mặt hàng ăn uống. Kinh doanh sản phẩm sạch, đảm bảo vệ sinh thực phẩm là góp phần phòng tránh ngộ độc cho người tiêu dùng./.

Đào Tùng - Chi cục ATVSTP Thanh Hóa